Shqipëria e zbehtë në Eurovision

Estetika dhe njeriu

Botuar më 25.V.2008

Këngëtarët shqiptar në paraqitjet e tyre e humbin ekuilibrin emocional (meqë nuk janë profesionist) dhe futen në devijim total duke harruar se për çfarë janë të thirrur dhe me atë rast krijojnë antipati që në hap të parë. Kompozitorët të mendojnë se cilat janë mundësitë vokale, atyre që ua dedikojnë këngën, si dhe përzgjedhësitë të jenë të përgjegjshëm. Reflektimi i sotëm muzikor shqiptarë, degradon kulturën në rend të parë, dhe e sjell atë para aktit të kryer.

Mr. Ilir Ramadani

Jo vetëm ne në Kosovë kemi probleme me këngëtarë të shquar dhe të gatshëm të performojnë karshi vendeve fqinje, ky problem ekziston edhe në Shqipëri (edhe pse nuk mund të krahasohet në asnjë aspekt me interpretuesit kosovar). Ne si popull, si komb, ëndërrojmë me sy hapur pa e shikuar realitetin me mendje të shëndoshë, por vetëm i bëjmë qef vetes tonë. Derisa kushtet materiale na lënë në një anë (të pa provuar të performojmë midis mijëra e mijëra spektatorëve), atëherë nuk duhet të ngutemi e të japim fjalë boshe e të pa qena për ata të cilët do të na përfaqësojnë në ndonjë festival europian. Një gjë duhet thënë hapur, se nuk i plotësojnë kriteret muzikore këngëtarët e Shqipërisë (pa u fokusuar në zgjedhjen e tyre nga juritë profesionale - nganjëherë edhe të gabuara fare, apo edhe ndonjë gjë edhe më e keqe që e humb imazhin kulturor shqiptar para të tjerëve), por përzgjedhja bëhet sa për sy e faqe. Se artistët shqiptarë janë mësuar vetëm të performojnë në prani të familjes së tyre e jo edhe të rrethit ku jetojnë, apo edhe më gjërë është evidente në performimet e tyre vite me radhë në Eurovision. Se a do të duhej ta përfaqësonin këta këngëtarë në fesivalin e eurovisionit Shqipërinë, kjo është një pyetje e logjikshme dhe nuk do energji për të pasur një përgjegje adekuate. Këngëtarët shqiptarë në paraqitjet e tyre e humbin ekuilibrin emocional (meqë nuk janë profesionist) dhe futen në devijim total muzikor, duke harruar se për çfarë janë të thirrur dhe me atë rast krijojnë antipati tek vlerat e vërteta të një këngëtari. Pretendimet se jemi në vija funksionale, zbehin imazhin e popullit shqiptarë dhe vënë në pikëpyetje se a kemi mundësi të krijojmë diçka të mirë edhe ne si njëri ndër popujt më të lashtë të Ballkanit. Mundësitë vokale nuk prezentojnë vijën horizontale në përputhje me atë vijë melodike, e ndërthurur me një regji të dështuar totalisht, me lëvizje skenike të pa kordinuara me emocionin e tekstit muzikor (meqë teksti paraqet një përmbajtje dhe është pjesë e pandarë e melodisë). Paraqitjet e vazhdueshme janë të përcjellura me një dozë të shtuar të frikës nga ambienti së pari e të mos flasim për numërin e madh të spektatorëve që bëhet nëpër salla gjigande të vendeve të zhvilluar duke qenë ndoshta edhe njëra ndër pengasat e paraqitjeve të suksesshme të interpretuesëve shqiptarë. Frika nga spektatorët është pengesa e dytë dhe kryesorja për të dhënë atë që ndoshta nuk e kishin dhënë në performimet live. Mos eksperienca, mos zgjedhja e këngëtarëve që do të tregonin se ekzistojnë talent të shumtë e të shquar për një gjë të tillë, paraqesin ngecjen në radhët e interpretuesëve në Shqipëri, që të mos japin me të vërtetë vlerën e interpretuesëve shqiptarë (që është një hendikep për të dhënë imazhin e vërtetë të vlerave muzikore, që nuk do të ishte për të diskutuar, meqë Shqipëria ka një bagazh të mjaftueshëm të këngëtarëve për të performuar në ngjarje të veçanta muzikore, siq është festivali i Eurovisionit). Kompozitorët duhet të mendojnë për atë se kush do ta këndojë këngën e kompozuar prej tyre, kjo jo pse nuk dinë ti këndojnë këta këngëtarë, por për mundësitë e tyre vokale të cilat po shihet se nuk mjaftojnë për një eveniment të rëndësishëm për popullin shqiptarë. Ka këngë që edhe pse është e kompozuar për individ të caktuar, ky individ nuk është i plotëson mundësitë vokale-interpretuese (u mungon mjeshtëria që është kushti kryesor për të arritur sukses në përballje me kërkesat e këngëve), por çka duhet të bëhet në ato raste, duhet të kërkohen shkathtësitë e këngëtarëve dhe të kompozohet brenda mundësive të atij këngëtari për të dal në pah vlerat e vërteta të këngëve. Vetëm nëse kënga është e krijuar mbrenda konturave të interpretuesit, atëherë shpalohet bukuria e saj dhe mund të kemi shpërthimin emocional që vjen nga interpretuesi-sjell plasimin e vlerave të kompozimit përmes tij. Kjo deri më tani është e dështuar në përfaqësimet e tyre, duke mos paraqitur atë që është dashur të jepte imazhin e vërtetë të kulturës shqiptare, ndoshta edhe nga përzgjedhja jo adekuate e atyre që do të mund të paraqiteshin denjësisht para vendeve tjera. Impakti me këto vende të lënë anash duke mos i dëgjuar vlerësimet provinciale “që këta këngëtarë e përfaqësuan denjësisht shtetin shqiptarë”, duhet të shikohen gjërat në kolor, e jo të shihen vetëm bardhë e zi. Faik Konica (publicist) i drejtohet me këto fjalë Naim Frashërit: Ti je poet i tra-la-la-ve dhe ta-ta-ta-ve, duke mos e treguar realitetin shqiptarë. Atëherë të mos i japin lakim gjërave, por duhet të shtrohen ashtu siq janë (edhepse është në këtë rast e dhimbshëme, duhet të aludohet në përmirësimin e gjërave që pasqyrojnë imazhin shqiptarë). Duhet të mendohet që në të ardhmen të këshillohen me njerëz profesionist (kompozitorë që dinë të vlerësojnë ambitusin e instrumenteve), të bashkëpunojnë me ata të cilët me të vërtetë janë të azhuruar në përzgjedhjen e këngëve dhe këngëtarëve pjesëmarrës në përfaqësimin e Shqipërisë në evenimente të tilla, duke mos u fokusuar emocionalisht në përzgjedhje, por duhet një punë serioze dhe e përgjegjshme. Imazhi i mirë nuk krijohet në këtë mënyrë (pasiqë krijohet e kundërta), duke lënë vetëm hijen e kulturës shqiptare në impakt me kulturat e vendeve tjera (anashkalimin e vlerave të vërteta të kulturorës shqiptare). Mosprania e interpretuesëve adekuat në shfaqjen e vlerave muzikore në një festival europian, të krijonë një pasqyrë me gërvishtje të shumëta të zhvillimit muzikor, në një vend të caktuar. Reflektimi i sotëm muzikor shqiptarë, degradon kulturën në rend të parë, dhe e sjell atë para aktit të kryer.

(Autori është magjistër për Estetik dhe Publicistikë)

Ku mbaron fjala, fillon muzika

Estetika dhe njeriu

Botuar më 19.V.2008

Qëllimi i njeriut në jetë është që brenda segmentit kohor që lind dhe vdes, të fikësojë atë që nuk vdes. Muzika do të shfaqej si arti i modelimit emocional të tingullit dhe si hapësirë e pakufishme e marrëdhënieve të panumërta të tij me tinguj të tjerë, por edhe me gjendje të tjera reale të materies. Muzika është abstrakte për ta konkretizuar (gjuha muzikore është abstrakte)

Mr. Ilir Ramadani

Njeriu në jetën e përditshme krijon marrëdhënie të ndryshme me hapësirën, ambientin, mjedisin, kohën dhe në të gjitha segmentet ku ai shfaqet, luan rol të rëndësishëm (si në sferën intelektuale, po ashtu edhe në atë shpirtërore). Aftësitë e tij i drejton në kontributin e dhënë në fusha të ndryshme për të arritur rezultate të çmuara, si në filozofi, art e në shkencë. Qëllimi i njeriut në jetë është që brenda segmentit kohor që lind dhe vdes, të fikësoi atë që nuk vdes. Përderisa filozofia ka të bëjë kryesisht me anën e përgjithësimit të problemeve dhe të raporteve në mes të njerëzve dhe marrëdhënieve të tyre në jetë, manifestimin në hap të ndërtimit të botës filozofike, shkenca është më e ngathët, ku pret rezultate me anën e fakteve dhe provave të rëndësishme, të arsyetuara e të realizuar në bazë të një pune të pandërprerë shumëvjeçare.
Arti-muzika në shoqërinë njerëzore është një mënyrë e vaçantë e të shprehurit të realiteteve të jetës, ndërsa e veçanta e gjuhës së artit, është shprehja e këtyre realiteteve në mënyrë indirekte dhe tërheqëse. Veprat e artit duke qenë produkte të mendjes dhe shpirtit njerëzor, veç të tjerash kanë pa dyshim edhe lidhje të veçantë me raportet dhe marrëdhëniet e njeriut me to. Tefik Çaushi thekson: “Muzika mundëson formimin e një shpirti kolektiv. Njerëzit që këndojnë së bashku, marrin frymë me të njejtën ritëm dhe janë në marrëdhënie të përbashkëta midis tyre. Muzika, unin e kthen në ne”. Midis tyre arti-muzika paraqet një hap tjetër të rëndësishëm për jetën e njeriut ku mund të paraqesin mendimet e tyre intelektuale me bazë të menduarit shpirtëror. Rruga e muzikës është më e lehtë dhe shpejt e depërtueshme, sepse ka të bëjë me gjendjen shpirtërore dhe me sferën emocionale të secilit individ, pa marrë parasysh ngritjen e tij edukativo-arsimore.
Siç thotë Fatmir Hysi, muzika do të shfaqej si arti i modelimit emocional të tingullit dhe si hapësirë e pakufishme e marrëdhënieve të panumërta të tij me tinguj të tjerë, por edhe me gjendje të tjera reale të materies. Në këtë kuptim muzika mund të jetë rrjedhojë e një kombinacioni të intonuar të tingujve, por mund të jetë edhe intonim i një situate tingëllore pa lidhje. Nga kjo duhet të nisemi në zbërthimin e termit dhe të kuptimit të muzikës, që është pjesë e pandashme e të gjitha situatave që na paraqiten dhe bëhen pjesë e anës shpritërore të çdo individi, pa marrë parasysh ngritjen e tij intelektuale dhe edukative. Derisa ne kalojmë rrugën dhe në atë rast dëgjojmë burinë e makinës (që paraqet tinguj apo fenomen akustik), që është gati të na rrëmbej, tingëllima e kësaj burie pa dashje bëhet pjesë e jona dhe e përjetimit tonë muzikor, ku edhe pse tek ne nuk zgjon ndjenjën e kënaqësisë (siç pretendohet se muzika sjell vetëm kënaqësi), por ajo në një moment tjetër (të caktuar) do të ishte edhe kënaqësi dhe pjesë e muzikimit tonë, kur tek ne do të krijonte marrëdhënie intime muzikore.
Siç thotë Fatmir Hysi, muzika është një “formulë” komplekse e cila përfshin në vetvete një shumë të madhe komponentësh; nga ata të kohës e të ndjeshmërisë; te komponentet e hapësirës dhe deri te përbërësit e pashmangshëm të interpretimit. Muzika është forma më e lartë e mendimit intelektual - shpirtëror, shtrirja e saj në të gjitha segmentet e jetës dhe të fazave të evoluimit të tij, si dhe gjuha e saj shprehëse që tejkalon mjete me të cilat shprehen artet tjera. Çajkovski thoshte: Kur mbaron fjala, fillon muzika. Muzika është abstrakte për ta konkretizuar (gjuha muzikore është abstrakte). Muzika rrjedh në kohë, me rrjedhjen e saj krijohen procese, proceset bëhen me dinamikë (ngjitëse dhe zbritëse), muzika është energji. Dallimi dhe vlefshmëria e muzika karshi arteve tjera është e dukshme, pasiqë detaj pas detaji të çon tek e përgjithshmja–tek muzika, ndërsa tek piktura kapet konkretja me elemente abstrakte, ose mendime.
Do të bëjë një degresion në lidhje me raportet e muzikës që ka artet tjera e sidomos me artin figurativ. Edhe pse dy artet bëjnë iustrimin e një ngjarje përmes mjeteve të tyre shprehëse, se cila është e një niveli më të lartë dhe se a mund të krahasohet muzika me artin figuartiv do të përpiqem ta bëjë jap një shembull: Që ta shohësh një Luan para vetes në një pikturë të varur në muze, koncentrohesh ta shikosh bukurinë e kësaj pikture, mënyrën e paraqitjes së muskujve me një mjeshtëri të rrallë, apo qafë me një kurorë mbi të në kokë, ndërsa të të ulurijë nga mbrapa, të bie të fikët. Kjo demostron vlerën e tingullit, madhështinë e tingullit. Muzika ka të bëjë me elemente të ndërthurura, që paraqiten jo rrallë herë në bazë të formës muzikore, por jo edhe vetëm të përmbajtjes. Këto dy elemente janë të ndërthurura në mes vete sa që është vështirë të themi se njëra është prijëse, ndërsa tjetëra përcjellëse. Janë dy aspekte të varura nga njëra-tjetëra, por edhe qëndrojnë të pa shpjegueshme në thelbin e veprës muzikore. Muzika nuk mund të vlerësohej vetëm në bazë të formës apo përmbjatjes, por vlerësimi i drejtë i saj ka të bëjë me mesazhin universal që përcjell tek masat e gjëra intelektuale. Muzika paraqet në vetvete një determinim të pozitës së të menduarit, zhvillimit të tyre në aspekt kreativ, formimit të personaliteti në aspekt profesional-intelektual, pamje e realitetit nga aspekti i përpilimit të mendimeve qofshin ato edhe të pa pranueshme për shtresat e ulëta intelektuale, duke përdorur mjete të avancuara të zhvillimeve muzikore bashkëkohore, madje madje edhe duke bërë kërkime të përdorjës së një pentagrami të ri apo unifikimit të përpjekjeve për të ardhur deri tek një organizim i ri muzikor, që do të rezoltojë me një mënyrë të re të shkrimit muzikor.

(Autori është Magjistër për Estetikë dhe Publicistikë)

Festivalet krijojnë "vlera"

Estetika dhe njeriu

Botuar më 12.V.2008

Po kush na qenkanë këta njerëz që organizojnë evenimente të tilla? Cilës shtresë i përkasin? Pse janë kaq individ të ultë, cili është qëllimi final? Përfitimet materiale? Festivalet dedikohen për të nxjerr në pah talentë dhe tu jepet atyre rasti që nuk e kishin këtë mundësi për pjesëmarrje.

Mr. Ilir Ramadani

Në Kosovë pas vitit 1999, ne si popull u bëmë shumë të civilizuar, të emancipuar, të azhuruar duke organizuar lloj-lloj spektakli muzikor, prej atyre më të thjeshta (nëpër kafiteri, podrume-vende qefi, restuarante) e deri tek festivalet, që do të ishte kontribut për të ardhmen e këngëtarëve të rinj, por edhe të atyre që shprehin dëshirën të jenë pjesëmarrës. Të gjithë ne që deshëm apo s’deshëm ishim dhe jemi pjesë e ngjarjeve muzikore të organizuara me këtë qëllim, jemi të habitur me faktin se me çfarë cilësie bëhen këto evenimente, që do të ishin “shembull” i ofrimit të vlerës së mirëfilltë estetike. Mirëpo, ngjarjet e paraqitura na bëjnë të ndihemi në siklet të vazhdueshëm për ata të cilët janë pjesëmarrës (duke kujtuar dhe besuar se me të vërtet janë këngëtarë), që ndoshta me një kriter artistik nuk do të mund të ishin pjesë e këtyre evenimenteve. Rrugën që po e ndjekim në këtë situatë është shumë e përshtatme për të krijuar bazë të mirë materiale, në dëmë të atyre që japin lekun e nuk janë as për tu dëgjuar në shtëpi, e mos pyet të marrin pjesë në festival, duke krijuar karrierën e yjeve. Kontunuiteti i evenimenteve i jep mundësi që të gjithë ata të interesuar, mund të jenë pjesë e këtyre festivale dhe kjo dëshmohet më së miri që nëse dëshiron të jesh pjesëmarrës i festivaleve në Kosovë është gjë shumë e lehtë edhe pse nuk kërkon një garancion se kandidati i plotëson kërkesat muzikore për të qenë pjesëmarrës. Pika e parë që duhet të përmbush secili kandidat është të qëndron mirë financiarisht (meqë duhet patjetër të bëjë këngën tek njerëzit që e organizojnë festivalin, sepse në të kundërtën nuk do të jenë pjesëmarrës), ta gjesh rrugën më të lehtë për pjesëmarrje (duke paguar për këngën, pa marrë parasysh se çfarë kënge do të jetë), të kesh vullnet dhe të jesh i dëgjueshëm, ndërsa për talent, për vokal, për elementet përbërëse të muzikalitetit, nuk bëhet fjalë, pasiqë ai i cili qëndron më mirë materialisht padyshim se do të jetë në fund të festivalit i buzëqeshuri. Edhe nëse nuk e posedon asnjë element muzikor, mund të arrish deri në piadestalin më të lartë (duke e marrë epitetin e starit) dhe madje, madje edhe të shpërblehesh me ndonjë çmim apo edhe më shumë çmime (varësisht nga pagesa që e bënë). Kjo të bënë të çrregullt me principet e organizimeve të festivaleve, që janë në disporpurcion me rregullat e një evenimentit të tillë, me njerëzit që janë pjesë-bartësit e këtyre organizimeve, si dhe me pranimin kaq të lehtë të një fenomeni që po ndodh në Kosovë nga pjesa intelektuale. Po kush na qenkanë këta njerëz që organizojnë evenimente të tilla? Cilës shtresë i përkasin? Pse janë kaq të ultë nga intelekti, apo me atë se çfarë shihet, përbëjnë pjesën e ultë intelektuale të shoqërisë? Cili është qëllimi final? Apo janë të prirur për përfitime materiale? Kjo e fundit u jep përgjegje të gjitha pyetjeve që u parashtruan më lartë. Unë do t’i arsyetoja ata që për të organizuar një festival lypset energji për tu shpenzuar, mund dhe azhurim, por kjo nuk do të ishte e qëlluar për të krijuar këto festivale. Këto që po shohim në ditët e sotme, të jep një shembull për mos shpenzimin e energjisë apo për shpenzimin e saj për të kundërtën e vlerave, kundër artit dhe kundër vetvetes. Këta njerëz nuk kanë për qëllim krijimin e festivaleve të vërteta me kritere të larta artistike, por vetëm sa për të qenë përfituesit material, për këtë dëshmojnë evenimentet e organizuara deri tani nga ata që flasin dhe mendojnë se kanë azhurime të mjaftueshme, nga ata që manipulojnë me artin dhe kulturën në Kosovë (që pretendojnë të jenë njerëzit me nivel të lartë artistik). Edhe po të ishte diçka që të lenë përshtypje, është ajo e fitimeve për veten e atyre që organizojnë e që preferojnë të japin intervista se gjoja ne jemi kontribuesit në avancimin e muzikës në Kosovë. Por, ju me të vërtetë jeni njerëz që organizoni festivalet, jepni kontributin e juaj, por dihet qartë se kontributi juaj nuk quhet vlerë, por kontribuesit e antivlerave dhe anti artit. Shpresoj që në një të ardhme të afërt të kemi një kriter se kush mund të organizoj evenimete të tilla dhe të mbaj përgjegjësi për atë se çfarë prezenton dhe si e menagjon, me çfarë kriteri do të seleksiononte kandidatët e jo vetëm të sheh të mirat materiale që fiton, që është e pa pranueshme për pjesën intelektuale, të ketë parasysh për të mos e bërë atë punë nëse prodhimi është pa kripë. Këtu do të ishin përgjegjëse edhe institucionet që lejojnë një hap të tillë, të vendosin standardeve të larta muzikore duke e kontrolluar rezultatin final, e jo të rrin duarkryq e të merren me këtë punë vetëm ata që janë kundër vlerave dhe artit. Festivalet duhet të orgazinohen me kritere të larta artistike, ku qëllimi final i organizimit të këtyre evenimenve është të nxirren në pah ata talent të cilët nuk kishin rastin për tu paraqitur me çfarëdo arsye, evenimete që do të duheshin të prodhonin vlera estetike, ku të gjithë këngëtarët e rinj do të mund të merrnin pjesë dhe të vlerësoheshin nga njerëz me karakter të fortë, njerëz që përkojnë me vlerësimin estetik. Kjo do të duhej të ishte në plan që në një të ardhmen të kemi parasysh kur dëshirojmë të organizojmë diçka të tillë, që të kemi për bazë qëllimin final (nxjerrja e vlerave estetike). Dhe vetëm me kritere të larta dhe të krahasuara me vendet që kanë zhvillime të lartë artistike (duke aloduar në nxjerrjen e vlerave muzikore-estetike edhe në Kosovë) mund të vijmë deri tek zhvillimi i domosdoshëm i artit muzikor dhe begatimit të jetës artistike. Atëherë do të kishte me të vërteti festivali vendin e tij të merituar.

(Autori është Magjistër për Estetikë dhe Publicistikë)

Shkollat e Muzikës anashkalohen nga MASHT-i

Estetika dhe njeriu

Botuar më 05.V.2008

Trajnimet e mësimdhënësve nga GTZ-ja në Kosovë (me urdhër të MASHT-it), janë jo adekuate dhe të pa justifikueshme për shkollat e muzikës, pasiqë ato që prej themelimit e deri sot, punojnë me një model të tillë, ku tani MASHT-i është zgjuar nga gjumi dhe aplikon një reformë-model nga vendet e ndryshme të botës (duke injoruar faktin që shkollat e muzikës aplikojnë këtë model që nga viti 1947).

Mr. Ilir Ramadani

Vitet e para të pas luftës së dytë botërore në Kosovë u pritën me plotë entuziazëm meqë fillonte një etapë e re për popullin kosovar, hapja e shkollave që kishin për qëllim zhdukjen e analfabetizmit. Për këtë qëllim u hapën shkolla fillore e të mesme dhe ato profesionale, siq është hapja e shkollës së parë të muzikës në Prizren më 1947. Ishte një përvojë e re në arsimin kosovar, por edhe një objektiv drejtë krijimit të gjeneratave profesionale në lëminë e muzikës. Sot funksionojnë gati në çdo qendër të Kosovës shkollat e muzikës (si ato të ulëta dhe ato të mesme), që veprojnë me një sistem pune të pa njohur për inspektorët e arsimit në Kosovë. Energjinë e tyre nuk dëshirojnë ta shpenzojnë së paku duke bërë pyetje se si funksionojnë këto shkolla, prandaj shpesh hasim në keqkuptime për shkak të mos gadishmërisë profesionale të tyre. Kjo mos gadishmëri nga ana e inspektorëve për të pasurë një pasqyrë të qartë të sistemit funksional, paraqet brengën tonë profesionale, e sidomos në parashtrimin e kërkesave nga ana e të zgjedhurëve politik (gjithësesi jo kompetent për shkollat profesionale të muzikës në Kosovë), pasiqë nuk kanë as edhe më të vogëlin informacion në funksionimin e këtyre shkollave (absulutisht sa herë frekuentojnë shkollat e muzikës, rezulton me këto fjalë: “Se nuk kemi kuptuar asgjë”). Kjo është njëri ndër preokupimet tona për të mos i thënë atyre se nëse nuk jeni në gjendje ta kuptoni realizimin e një ore mësimore (teoriko-praktike), atëherë nuk duhet të parashtroni kërkesat e shumëta dhe të pa justifikuara, apo edhe mos ejani fare të inspektoni se u bëtë përrallë, derisa nuk merrni në radhët tuaja njerëz me profil adekuat. Sikur edhe për të gjitha lëmitë tjera që ekziston plan programi mësimor, edhe për shkolla profesionale ekziston një i tillë, që është i krahasueshëm edhe me plan programet e vendeve tjera. Është e pa logjikshme për një intelektual që drejtoria e arsimit dhe inspektorët e saj nuk kanë njohuri se si zhvillohet procesi mësimor në këto shkolla. Andaj, duhet të shtrohen këto pyetje: pse në radhët e inspektorëve të arsimit nuk ka njerëz të profilit muzikor, të cilët do të ishin kompetent për të inspektuar në këto shkolla? Cila është arsyeja e mos prezencës së tyre? A mos vallë është neglizhencë e institucioneve kosovare për të krijuar konfuzitet nga vet drejtoria e arsimit? Pse nuk i jepet hapësirë njerëzve profesionist (adekuat) të merren me punën e tyre? Këto pyetje do të kërkonin përgjegje nga ata të cilët janë në postet e fituara pa një meritë të veçantë. Do të ishte në ndërgjegjen e të gjithëve që nuk janë të profilit adekuat të mos i futin hundët aty ku nuk e kanë vendin. P.sh nëse vjen për inspektim një inspektor i profilit të historisë dhe parashtron kërkesa të kota që nuk përkojnë me realizimin praktik të orëve mësimore në këto shkolla, është një fyerje për këta arsimtarë që punojnë dhe kontribuojnë në edukimin e brezit të ri. Nuk do të thjosha se nuk kanë një arsim të lartë të përfunduar, por për mos njohjen e punës që bëhet në këto shkolla (sepse në orët individuale ne punojmë në një kabinetë me nga një nxënës dhe për ta është një gjë e pa kuptueshëm, ku aplikohet teoria dhe praktika e gërshetuar për çdo orë). Gërshetimi i vetëm adekuat i teorisë dhe praktikës bëhet në shkollat profesionale të muzikës, që duhet të merren shembull në realizimin e orëve mësimore. Madje duke mos qenë në dijeni me zhvillimin e procesit mësimor në këto shkolla, kërkojnë që mësimdhënësit e këtyre shkollave të trajnohen nga njerëz që nuk e kanë profilin adekuat dhe në trajnimet që organizohen, flitet për reformimin e shkollave profesionale, pa i futur edhe specifikat e shkollave të muzikës, ndërsa me e drejtë do të ishte të quheshin TRAJNIME PËR REFORMIMIN E SHKOLLAVE PROFESIONALE TË TEKNIKËS, e jo të Shkollave Profesionale. Këtu do të fokusohesha në trajnimet e personelit mësimor që mbahen nga GTZ-ja në Kosovë (me urdhër të MASHT-it), janë jo adekuate dhe të pa justifikueshme për shkollat e muzikës. Pse? Në rend të parë në këto trjanime janë futur reformat e kuadrit për orët mësimore (realizimi i teorisë në gërshetin me praktikën) që shkollat profesionale të muzikës e aplikojnë që nga themelimi i tyre. Përderisa shkollat e muzikës që prej themelimit e deri në ditët e sotme punojnë me një sistem të tillë, tani MASHT-i është zgjuar nga gjumi dhe aplikon një sistem që është marrë nga vendet e ndryshme të botës (duke injoruar gjenerata dhe profesionist që punojnë në Kosovë). Me keqëardhje do të shprehesha se nuk jemi njerëz që i dispononim informatat e duhura(për reforma), sepse po ti kërkonin ato, do ti gjenin të zbatuar në shkollat profesionale të muzikës. Do t’i ftoja të gjithë ata të cilët janë të interesuar të dinë se si punohet në këto shkolla (dhe si zbatohen teoritë të gërshetuar me praktikë), të kërkojnë informacione të sakta nga njerëzit profesionist e jo nga historianët apo matematicientë e gjuhëtarët, sepse krijojnë në mendjen e tyre kunfuzitet. Nuk është e qëlluar që një person i një profili të caktuar të jetë kërkues për zbatimin e rregullave mësimore edhe në profilet tjera pa u konsultuar me njerëzit profesionist, të cilët e njohin rrjedhën e punës në shkollat e tyre, e sidomos të atyre të shkollave profesionale (në këtë rast e fokusuar për shkollat e muzikës). Duke bërë konsulta të vazhdueshme me njerëz profesionist të lamive të ndryshme, vijmë deri te një strategji e përbashkët për avancimin e sistemit arsimor në vendin tonë, duke paraparë specifikat e secilit profil, e jo të krijohen keqkuptime dhe mos funksionalitet në arsimin kosovar. Derisa do ta kemi një situatë të tillë në arsim dhe marrjen e vendimeve të pa justifikuara nga njerëz që nuk i përkasin profileve adekuate, nuk do të kemi zbatueshmëri nga ana e mësimdhënësve, dhe nuk duhet të shtrohen kërkesat abstrakte (meqë ata vet nuk janë në gjendje të japin një përgjegje të plotë dhe të ezauruar). Shpresojë që shkollat e muzikës në vendin tonë të jenë model i funksionimit të reformave në arsiminin fillor dhe parauniversitar dhe të gjithë ata që nuk e dinë se si funksionojnë këto shkolla, të gjejnë rrugën dhe ta shohin zbatimin e reformave.

(Autori është Magjistër për Estetikë dhe Publicistikë)